U okviru projekta Erasmus plus „Mogućnosti za zapošljavnje, učenje, Europass i kvalifikacije – ELEQ-opp“ organizovana je Studijska posjeta „Karijerni servisi u visokom obrazovanju“. Studijska posjeta je organizovana u cilju: unapređenja karijernih servisa na Univerzitetu Crne Gore, razmjene dobre prakse i uspostavljanja i jačanja međuinstitucionalne saradnje u ovoj oblasti.
Kao jedan od najvažnijih razloga za organizovanje Studijske posjete je uspostavljanje sistema studentskog zapošljavanja u Crnoj Gori, te se pokazalo neophodnim prikupljanje što više informacija o sistemu studentskog zapošljavanja, zakonskim rješenjima i praksama u zemljama Regiona i EU. U okviru projekta ELEQ-opp razvijena je Digitalna platforma za studentsko zapošljavanje, urađena je Studija „Najboji modeli i prakse studentskog zapošljavanja“, a trenutno se radi na izradi nacrta Zakona o studentskom zapošljavanju i studentskim servisima.
Predstavnici Ministarstva prosvjete i predstavnici Univerziteta Crne Gore su se tokom Studijske posjete upoznali sa karijernim servisima na Univerzitetu u Beogradu, Univerzitetu u Novom Sadu i Univerzitetu u Budimpešti.
Posjeta Univerzitetu u Novom Sadu
Prvog dana studijske posjete predstavnici Ministarstva su posjetili Univerzitet u Novom Sadu i obišli kompletan univerzitetski kampus. Sastanku su prisustvovali: Đorđe Herceg, prorektor Univerziteta u Novom Sadu, Stefan Savić, stručni saradnik za savjetovanje i razvoj karijere, Goran Drobnjak, generalni direktor Direktorata za međunarodnu saradnju, Nada Vuksanović, projektna koordinatorka i savjetnica u Ministarstvu, Krsto Vukadinović, projektni saradnik i savjetnik u Ministarstvu i Vesna Pejović, savjetnica u Ministarstvu.
Tokom razgovora domaćini sastanka su predstavili sistem karijernog savjetovanja na Univerzitetu u Novom Sadu, rad kancelarije i saradnju koju Kancelarija ostvaruje sa centrima za pitanja karijere van Univerziteta. Tokom vremena, Univerzitet u Novom Sadu konkretne poslove karijernog savjetovanja, organizovanje obuka i posredovanje sa poslodavcima prepustio je eksternim organizacijama koje su registrovane za poslove karijernog savjetovanja i posredovanja. Službenici za karijerno savjetovanje Univerziteta u Novom Sadu uglavnom rade poslove korespodencije sa eksternim centrima, pružaju stručnu i tehničku podršku i ustupaju prostorije za događaje koje organizuju te eksterne organizacije za studentsku populaciju.
Na sastanku su razmatrana i pitanja studentskih poslova, koji se uglavnom mogu podvesti pod termin stručna praksa ili praktična nastava. Studentski poslovi, koji postoje u manjem obimu od očekivanog se ostvaruju na osnovu Zakona o studentskim zadrugama i realizuju se preko profitnih organizacija koje su registravane za posredovanje sa poslodavcima i regrutovanje studenata. Poslovi su plaćeni, a plata se obračunava u skladu sa pojedinačnim ugovorom sa poslodavcem.
Kratak pregled Kancelarija za podršku u učenju i razvoju karijere Korvinus univerziteta u Budimpešti:
1) Kancelarija za podršku u učenju i razvoju karijere zapošljava psihologe, socijalne radnike i stručnjake za karijeru i tržište rada. Savjetnici u kancelariji tretiraju različite grupe studenata: studente iz socijalno ugroženih grupa, studente sa invaliditetom/posebnim obrazovnim potrebama, studente kojima je potrebna psihološka potpora, studente sa posebnim porodičnim ili emocionalnim problemima, studente koji su na prekretnici u izboru karijere ili nastavka obrazovanja. Osnovna polja intervencije su:
- Integracija, pronalaženje nove grupe i stvaranje odnosa daleko od kuće;
- Upravljanje krizama i problemima;
- Krize odraslog doba: postajanje nezavisnim i utemeljenim; i
- Buduće planiranje, nove studije, tržište rada i svijet rada.
Kancelarija nudi sljedeće servise:
Individualna savjetovanja: svaki student ima pravo na šest savjetovanja u toku jedne akademske godine.
Grupna savjetovanja: organizuju se za deset studenata na teme: Upravljanje stresom; Društvene veze; Odnosi u emocionalnoj vezi; Planiranje karijere i karijerno savjetovanje; Kreiranje CV-ja; Upravljanje vremenom-plan; Vještine učenja i Vještine rješavanja problema.
Upravljanje rekreacijskim prostorom – izgradnja zajednice: Podrška vršnjacima – prvenstveno kroz akcije zajednice; Upravljanje objektima (chill out zona za studente); Programi: Brucoški kamp, Večeri igara, Filmske večeri, Svjesna jutra (opuštanje), tematski događaji „Easy to Join“ itd.
Dalje intervencije: Materijali za samopomoć; Psihoedukativni materijali, članci, podkasti, predavanja; Kursevi “Podrška razvoju”, Kursevi – gosti predavači.
Podrška Kancelariji predstavljaju: Istraživanje o statusu mentalnog zdravlja studenata; Promotivni material Kancelarije; Dizajn protokola, GDPR podrška, Procedure: prijava, registracija klijenta – digitalna podrška*; Regrutovanje i upravljanje vršnjačkim volonterima; Praksa za studente psihologije (master); Razvoj organizacije; i Strategija mentalnog zdravlja*.
2)Kancelarija za posredovanje pri zapošljavanju studenata.
Pri zapošljavanju studenata jedna od najvažnijih pitanja odnose se na poreska pravila.
Svaki student, od početka studentskog odnosa do prestanka prava na studentsku ispravu, ima pravo na zdravstvene usluge.
Mlada osoba može smanjiti svoju konsolidovanu poresku osnovicu uz popust za mlade do 25 godina. Mlada osoba koja ima pravo na popust ne mora platiti porez na dohodak građana do mjesečnog iznosa od 433.700 HUF.
- Studentski poslovi: Po pravilu, radni odnos može zasnovati svako ko je navršio 16 godina. Ukoliko student ima manje od 18 godina, može raditi samo uz saglasnost svog zakonskog zastupnika. Uz prethodnu dozvolu organa starateljstva, kulturne, umjetničke, sportske i reklamne aktivnosti mogu obavljati i učenici koji nisu navršili 16 godina.
- Poreski identifikacioni broj: Poreski identifikacioni broj je neophodan za bilo koji oblik zaposlenja. Ako nemate svoj poreski identifikacioni broj ili poresku karticu, možete se prijaviti popunjavanjem onlajn obrazaca.
- Oblici zapošljavanja studenata: Većina studenata se zapošljava preko studentskih zadruga, ali kao i svi drugi mogu se zaposlati u skladu sa važećim zakonima u ovoj oblasti.
- Kao član studentske zadruge, student ne mora plaćati doprinos za zaradu koju prima za ovako obavljeni posao. Kao član studentske zadruge za prihod do 433.700 HUF mjesečno, ne mora platiti čak ni 15 posto poreza na dohodak. U drugim slučajevima porez na dohodak fizičkih lica mora odbiti i prijaviti studentska zadruga I platiti NAV. Student mora navesti svoje prihode u svojoj poreskoj prijavi i dostaviti NAV-u do 20. maja sljedeće godine.
- Pojednostavljeno zapošljavanje: Student može raditi i po pojednostavljenom radnom odnosu. Radni odnos koji se može zasnovati na pojednostavljen način: za poljoprivredni i turistički sezonski rad; za povremeni rad.
- Za povremeni rad, student se može zaposliti ukupno do 5 uzastopnih kalendarskih dana; do ukupno 15 kalendarskih dana u roku od 1 kalendarskog mjeseca; i do ukupno 90 kalendarskih dana u jednoj kalendarskoj godini. U slučaju pojednostavljenog zapošljavanja, javnu naknadu plaća poslodavac. Student ne mora da plaća doprinose za socijalno osiguranje.U prijavi poreza na dohodak moraju se navesti prihodi od pojednostavljenog radnog odnosa ako prihod premašuje oslobođeni iznos.
- Kućni poslovi: Studenti često rade poslove, podučavanja i čuvanja djece tokom raspusta. Ove djelatnosti se smatraju poslovima u domaćinstvu. Posao u domaćinstvu može biti:čišćenje stana, kuvanje, pranje, peglanje, kućna njega, održavanje domaćinstva, baštovanstvo. Nakon prihoda dobijenih na ovaj način, student ne mora da plaća porez na dohodak i doprinose. Na zahtjev studenta poslodavac je dužan izdati potvrdu o isplaćenoj zaradi.
